10 Jun BIP177 và cuộc tranh cãi về cái tên Bitcoin?
Cuộc tranh luận lâu năm về việc đặt tên gọi Bitcoin cho số đơn vị sau dấu thập phân phần nào phản ánh mâu thuẫn giữa truyền thống và tính tiện dụng của Bitcoin trong đời sống. Một đề xuất nổi bật là loại bỏ dấu thập phân và dùng “bitcoin” (số nhiều) làm đơn vị nhỏ nhất thay vì satoshi. Dù satoshi đã trở nên phổ biến, một số người cho rằng “bit” – bằng 100 satoshi – sẽ thân thiện hơn với người dùng đại chúng, đặc biệt khi giá Bitcoin tăng cao. Gần đây, BIP 177 – do John Carvalho (CEO Synonym) đề xuất – đã làm nóng cuộc tranh luận. BIP 177 muốn bỏ hoàn toàn dấu thập phân và dùng “bitcoin” làm đơn vị hiển thị mặc định. Tuy nhiên, giống như các nâng cấp trước đó như SegWit hay Taproot, sự thay đổi này đòi hỏi thời gian dài thảo luận, thử nghiệm và sự đồng thuận từ cộng đồng. Thành công của BIP 177 phụ thuộc không chỉ vào chất lượng kỹ thuật mà còn vào mức độ sẵn sàng thay đổi của cộng đồng Bitcoin.
Sau 16 năm, tại sao vẫn tranh luận về tên đơn vị nhỏ nhất của BTC?
Bitcoin, với tư cách là tài sản kỹ thuật số, có thể chia nhỏ thành những đơn vị cực kỳ bé để hỗ trợ nhiều loại hoạt động kinh tế, từ các giao dịch giá trị cao đến các microtransaction. Đơn vị nổi tiếng nhất chính là “satoshi,” đại diện cho 1/100.000.000 của một bitcoin. Thuật ngữ “satoshi” lần đầu tiên được đề xuất trên diễn đàn Bitcointalk.org năm 2010 bởi một người dùng có nickname Ribuck, người cũng gợi ý tên gọi “austrian” để tôn vinh Trường phái Kinh tế Áo.
Theo thời gian, cộng đồng đã chọn “satoshi” làm đơn vị nguyên tử của Bitcoin, vừa để vinh danh người sáng lập bí ẩn Satoshi Nakamoto, vừa tạo ra một ngôn ngữ văn hóa ngắn gọn như “stacking sats.” Tuy nhiên, một đơn vị khác – “bit,” tương đương với 100 satoshis hoặc 1/1.000.000 của một bitcoin – cũng từng được đề xuất vì tính trực quan hơn. Một số giọng nói nổi bật như Adam Back đã ủng hộ việc hồi sinh “bits,” lý luận rằng nếu giá Bitcoin đạt mức 1 triệu đô la, thì 1 bit sẽ bằng 1 đô la, giúp việc chuyển đổi dễ dàng hơn.
Như vậy, cuộc tranh luận giữa “sats” và “bits” không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là câu chuyện giữa truyền thống và thiết kế thân thiện với người dùng.
Hiện tại, Bitcoin có nhiều đơn vị khác nhau: BTC, mBTC (millibitcoin), µBTC (microbitcoin hoặc “bits”), và satoshis. Điều này có thể gây nhầm lẫn, đặc biệt với những người không chuyên về công nghệ. Một bitcoin (1 BTC) bằng 1.000 mBTC, 1.000.000 bits, hoặc 100.000.000 satoshis. Sự đa dạng này tạo ra độ phức tạp không cần thiết, đặc biệt khi người dùng phải đối mặt với các con số nhỏ như 0.000043 BTC hoặc 4300 satoshis.
Theo BIP 177, một bitcoin đầy đủ – tức 100 triệu satoshis – có thể được gọi là “Mega Bitcoin.” Việc loại bỏ dấu thập phân và chuẩn hóa đơn vị thành “bitcoins” sẽ giúp giảm bớt cảm giác xa lạ và kỹ thuật hóa, mang lại cảm giác gần gũi hơn với người dùng phổ thông.
BIP 177, do CEO Synonym John Carvalho đề xuất, nhằm mục đích thay đổi cách hiểu thông thường về đơn vị Bitcoin bằng cách sử dụng đơn vị nhỏ nhất (đơn vị nguyên tố) làm tiêu chuẩn hiển thị. Thay vì biểu diễn giá trị Bitcoin dưới dạng thập phân (ví dụ: 0.00004321 BTC), BIP 177 khuyến nghị loại bỏ hoàn toàn dấu thập phân và gọi mỗi đơn vị cơ bản là “1 bitcoin.”
Với mô hình này, điều từng được gọi là “1 satoshi” (1/100.000.000 BTC) giờ đây sẽ đơn giản là “1 bitcoin.” Các nhà ủng hộ cho rằng hệ thập phân là di sản UI lỗi thời gây nhầm lẫn, đặc biệt với những người mới tham gia. Mặc dù BIP 177 không thay đổi quy tắc đồng thuận hay dữ liệu trên chuỗi, nhưng nó yêu cầu một sự thay đổi đồng bộ trong giao diện ví và sàn giao dịch, đồng thời đối mặt với thách thức văn hóa khi phải thay thế thuật ngữ “sats” đã ăn sâu bén rễ.
Bitkit Wallet là ví đầu tiên áp dụng BIP 177
Bitkit Wallet, phát triển bởi Synonym – một công ty “chị em” của Bitfinex – là ví tự quản lý tập trung vào trải nghiệm người dùng thân thiện, giúp mọi người dễ dàng gia nhập hệ sinh thái Bitcoin. Bitkit tích hợp nhiều tính năng tiên tiến như nút Lightning tích hợp sẵn, thanh toán qua định danh phi tập trung (DIDs), và sao lưu mượt mà qua đám mây mã hóa.
Điều khiến Bitkit nổi bật là việc áp dụng sớm và nhiệt tình tiêu chuẩn BIP 177. Thay vì sử dụng BTC hoặc các phân số phức tạp như mBTC, ví Bitkit hiển thị giá trị theo “bitcoins,” giúp người dùng dễ hiểu hơn. Ví dụ, thay vì hiển thị “0.000043 BTC,” Bitkit sẽ hiển thị “43 bitcoins.” Điều này biến Bitcoin từ một loại tiền tệ kỹ thuật khó hiểu thành một phương tiện trao đổi quen thuộc, giống như cách chúng ta sử dụng xu hoặc satoshi.
Liệu BIP 177 có nhận được sự ủng hộ đủ lớn để tồn tại lâu dài?
Hiện chưa rõ BIP 177 có được cộng đồng chấp nhận rộng rãi hay không, dù đã có một số công ty như Square của Jack Dorsey bắt đầu áp dụng. Các ví và sàn lớn vẫn ưu tiên BTC hay satoshi, cho thấy xu hướng bảo thủ trong cộng đồng Bitcoin.
Nhìn lại lịch sử, những thay đổi dù có lợi rõ ràng về mặt kỹ thuật như SegWit (BIP 141) hay Taproot (BIP 341) cũng phải mất vài năm mới được chấp nhận. SegWit chẳng hạn, được đề xuất từ 2015 nhưng đến tận 2017 mới được kích hoạt, sau hàng loạt tranh luận và một cuộc nội chiến trong cộng đồng, gồm cả UASF và các cuộc chạy đua giữa thợ đào.
Quá trình thay đổi tiêu chuẩn đã định hình luôn khó khăn, đặc biệt khi liên quan đến giao diện người dùng. Nhiều người dùng và lập trình viên không muốn thay đổi thói quen, dù đề xuất có lợi về mặt trải nghiệm. Thiếu sự phối hợp từ các bên lớn như ví, nền tảng thanh toán, giáo dục – BIP 177 có nguy cơ chỉ dừng lại ở ý tưởng tốt nhưng không được triển khai.
Trong hệ sinh thái Bitcoin, BIP là những đề xuất cải tiến – từ giao thức đến giao diện. Một số BIP cần đồng thuận toàn mạng (ví dụ SegWit hay Taproot), còn BIP 177 thuộc dạng tự nguyện áp dụng. Nhưng kể cả vậy, mọi thay đổi có ý nghĩa đều phải vượt qua cộng đồng phân mảnh, thận trọng và hoài nghi.
Vấn đề nằm ở cách vận hành của cộng đồng Bitcoin: phi tập trung, cẩn trọng và không ai có quyền ra lệnh thay đổi. BIP 177 là thay đổi không cần đồng thuận toàn mạng, nhưng vẫn phải dựa vào sự tự nguyện của các nhà phát triển và dịch vụ. Khi 1 satoshi dần tiệm cận giá trị 1 đô, cách hiển thị trực quan hơn như BIP 177 (dùng “bit”) có thể giúp giao dịch hàng ngày dễ hiểu hơn.
Hiện tại, một số dự án như Spiral, Square, Workit và Cashu đang trong quá trình triển khai BIP 177 ở các mức độ khác nhau. Trong một hệ thống mà mặc định là “không thay đổi”, ngay cả một cải tiến nhỏ như BIP 177 cũng phải đối mặt với rào cản cao để được công nhận chính thức.
Tóm Lại Là: Cuộc tranh luận về tên gọi đơn vị Bitcoin phản ánh sự cân bằng giữa truyền thống và tính tiện dụng. Dù “satoshi” đã trở thành biểu tượng văn hóa, “bit” hay “bitcoins” có thể mở ra cánh cửa cho việc áp dụng rộng rãi hơn. Với sự dẫn đầu của các dự án như Bitkit Wallet và tiềm năng từ các công ty lớn như Square, BIP 177 có cơ hội tạo ra một bước ngoặt trong cách chúng ta nhìn nhận và sử dụng Bitcoin. Trong thế giới Bitcoin, mọi thay đổi dù nhỏ cũng cần thời gian, kiểm chứng và sự đồng thuận rộng rãi. Liệu BIP 177 có trở thành chuẩn mực hay chỉ là một ý tưởng thú vị? Hãy cùng chờ xem!
Đừng quên theo dõi cộng đồng Bitfinex Vietnam tại Telegram, Twitter & Facebook để cập nhập các bài viết, thông tin & sự kiện sớm nhất nhé!