05 Sep Bitcoin Knots và tranh cãi nảy lửa trong cộng đồng Bitcoin
Bitcoin Knots, một full-node client do Luke Dash Jr duy trì, đã trở thành tâm điểm tranh luận trong cộng đồng Bitcoin vì các bộ lọc spam tích hợp sẵn và chính sách nghiêm ngặt hơn so với Bitcoin Core. Người dùng Knots cho rằng việc lọc giao dịch như Ordinals, Runes, Stamps và CoinJoin sẽ bảo vệ vai trò của Bitcoin như một mạng tiền tệ. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng rõ ràng rằng các bộ lọc này thực sự ngăn chặn được hoạt động đó, bởi thợ đào vẫn thường chèn chúng trực tiếp thông qua các kênh như Slipstream của Marathon. Tranh cãi này làm dấy lên những cuộc tranh luận sôi nổi trên mạng xã hội, được ví như “cuộc chiến block size 2017”, đồng thời thúc đẩy số lượng node Knots tăng vọt từ chỉ 69 node vào tháng 1/2024 lên hơn 4,200 node vào tháng 9/2025, chiếm gần 18% mạng lưới. Dù gây chia rẽ, sự chuyển dịch này giúp tăng tính đa dạng client và giảm phụ thuộc vào Bitcoin Core, có thể củng cố sức mạnh của Bitcoin bất chấp xung đột tư tưởng chưa ngã ngũ giữa “trung lập” và “hạn chế”.
Bitcoin Knots là gì và tại sao quan trọng?
Bitcoin Knots là một full-node client thay thế cho Bitcoin Core, do lập trình viên kỳ cựu Luke Dash Jr phát triển, tích hợp thêm nhiều tính năng và chính sách kiểm soát nghiêm ngặt hơn. Khác với Core, Knots cho phép người dùng lọc các giao dịch mà họ xem là “spam”, chẳng hạn các giao dịch nhúng dữ liệu tuỳ ý thông qua OP_RETURN. Điều này giúp các operator node loại bỏ các giao dịch nặng dữ liệu hoặc không mang tính tài chính ngay từ mempool, cho họ quyền kiểm soát lớn hơn về hoạt động node xử lý. Với những ai muốn ưu tiên Bitcoin cho mục đích tiền tệ và hạn chế sử dụng không hiệu quả block space, Knots trở thành lựa chọn hấp dẫn.
Tranh cãi hiện tại xoay quanh quyết định của Bitcoin Core v30 khi loại bỏ giới hạn OP_RETURN 80 byte, cho phép nhúng dữ liệu tuỳ ý nhiều hơn vào blockchain. Các nhà phát triển Core cho rằng điều này phù hợp với nguyên tắc trung lập của Bitcoin: nếu giao dịch hợp lệ và trả phí, nó nên được xác thực mà không phán xét mục đích. Ngược lại, những người ủng hộ Knots cho rằng việc gỡ bỏ giới hạn sẽ mở cửa cho spam, làm blockchain phình to và khiến Bitcoin xa rời vai trò cốt lõi là một hệ thống thanh toán.
Cuộc xung đột này không chỉ đơn thuần là kỹ thuật, mà còn phản ánh những chia rẽ sâu hơn về bản sắc của Bitcoin. Với phe Core, tính trung lập đồng nghĩa với việc chấp nhận bất kỳ use case nào miễn là trả phí và hợp lệ, giữ vững tính permissionless. Với phe Knots, tính trung lập lại có nghĩa là duy trì Bitcoin như một hệ thống tiền tệ tinh gọn và đáng tin cậy, thay vì trở thành một ledger đa dụng cho dữ liệu, kể cả khi điều đó đồng nghĩa với việc “lọc” hoặc từ chối các giao dịch không mong muốn. Tranh cãi này đã khiến nhiều operator node chuyển từ Core sang Knots, và tỷ lệ node Knots tăng mạnh trong năm 2025. Với một số người, sự chuyển dịch này không chỉ là về hiệu năng hay chính sách, mà còn là sự phản kháng trước cái mà họ cho là quyền lực đơn phương của Core trong việc định hướng Bitcoin.
Khi bản phát hành Core v30 dự kiến ra mắt tháng 10/2025, cuộc tranh cãi đã gợi lại ký ức về “block size wars” năm 2017. Tỷ lệ ngày càng tăng của mạng lưới đang chạy Knots phản ánh sự phản kháng ngày càng rõ rệt đối với các thay đổi chính sách của Core. Dù chưa có nguy cơ hard fork hay soft fork, rủi ro phân mảnh mạng lưới vẫn tồn tại nếu các quy tắc mới của Core dẫn đến xung đột với cách tiếp cận của Knots. Dù vậy, nhiều khả năng chúng ta sẽ thấy người dùng Bitcoin “bỏ phiếu bằng chân” – tức chọn chạy Knots thay vì Core. Liệu sự phân nhánh này có làm Bitcoin mạnh hơn nhờ đa dạng client, hay làm suy yếu tính thống nhất, vẫn chưa rõ ràng. Nhưng sự bùng nổ adoption Knots cho thấy cộng đồng khao khát lựa chọn thay thế và căng thẳng chưa được giải quyết giữa tính linh hoạt và tính bảo thủ trong thiết kế của Bitcoin.
Các bộ lọc Knots có thực sự hiệu quả?
Những người ủng hộ Knots thường cho rằng họ đang bảo vệ Bitcoin như một mạng lưới tiền tệ. Bằng cách bật bộ lọc để chặn giao dịch liên quan đến Ordinals, Stamps, Runes, và thậm chí cả CoinJoin – một cơ chế bảo vệ quyền riêng tư, người dùng Knots tin rằng họ đang bảo tồn block space khan hiếm cho các giao dịch thanh toán thay vì hoạt động đầu cơ hay nhúng dữ liệu. Niềm tin này là động lực chính thúc đẩy sự tăng trưởng của Knots trong năm 2025, khi nhiều operator node xem hành động của họ như một cách “giữ gìn” sức khỏe và tính khả dụng dài hạn của Bitcoin.
Tuy nhiên, trên thực tế, rất ít bằng chứng cho thấy việc lọc này thực sự làm giảm đáng kể các loại giao dịch gây tranh cãi trên blockchain. Dù Knots có thể chặn một số giao dịch ở cấp mempool, thợ đào mới là người quyết định cuối cùng đưa gì vào block, và hầu hết các pool không hoàn toàn dựa vào chính sách Knots. Do đó, hệ sinh thái Ordinals, Rune tokens và các mix kiểu CoinJoin vẫn tiếp tục diễn ra hầu như không bị ảnh hưởng, đặt nghi vấn về hiệu quả thực sự của việc lọc ở cấp node. Các node không dùng Knots, và những Bitcoiners không đồng ý với tư tưởng lọc, vẫn truyền các giao dịch hợp lệ nếu chúng tuân thủ quy tắc đồng thuận và trả phí, khiến các bộ lọc của Knots dễ dàng bị bỏ qua.
Vấn đề càng trầm trọng hơn bởi sự tồn tại của các kênh giao dịch ngoài mempool, vốn bỏ qua mempool hoàn toàn. Các miner và pool lớn thường chấp nhận giao dịch trực tiếp từ khách hàng (có phí), nghĩa là dù Knots có lọc thì giao dịch vẫn có thể đến tay miner. Dịch vụ như Slipstream của Marathon minh họa rõ điều này, tạo đường vòng cho các giao dịch vốn bị Knots chặn vẫn được đưa vào block. Cùng với động cơ lợi nhuận vốn có của miner, rất khó để kỳ vọng họ bỏ qua giao dịch hợp lệ chỉ vì chứa dữ liệu “không mong muốn”.
Ngoại trừ Ocean Mining – một pool do Luke Dash Jr dẫn dắt và Jack Dorsey hậu thuẫn – các thợ đào hầu hết không mang tính “ý thức hệ”. Họ sẽ đưa vào bất kỳ giao dịch hợp lệ nào miễn là có phí, vì lợi nhuận mới là ưu tiên để tồn tại. Thêm nữa, ngay cả khi Knots chặn, cuối cùng những giao dịch đó vẫn xuất hiện trong mempool của node khác và được đào như bình thường. Điều này cho thấy giả định rằng chỉ dựa vào bộ lọc mempool là có thể “kiểm soát” được mix giao dịch trên Bitcoin là thiếu thực tế. Một vấn đề khác với câu chuyện về bộ lọc là ngay cả khi người dùng Knots không đưa các giao dịch không mong muốn vào mempool của họ, cuối cùng họ vẫn sẽ chuyển tiếp chúng sau khi các giao dịch cuối cùng được đưa vào mempool của các node không phải Knots và được các thợ đào khác khai thác trên thị trường tự do Bitcoin để lấy phí giao dịch. Điều này làm suy yếu giả định rằng chỉ riêng bộ lọc mempool có thể kiểm soát được hỗn hợp giao dịch của Bitcoin.
Tranh cãi này từng bùng nổ gay gắt, đặc biệt giữa Ocean Mining và cộng đồng ủng hộ quyền riêng tư như Samourai Wallet hay Whirlpool. Phe privacy cho rằng việc lọc giao dịch CoinJoin gây hại cho quyền riêng tư hợp pháp. Luke Dash Jr phản biện rằng đây không phải “kiểm duyệt”, mà là sửa một lỗi trong phần mềm Whirlpool, đồng thời cho rằng trường dữ liệu OP_RETURN 46 byte là thừa và khuyến khích spam. Ông lập luận rằng Bitcoin Knots chỉ thực thi giới hạn 42 byte vốn được thiết kế để giảm spam, chứ không nhằm vô hiệu hóa công cụ bảo mật. Dù người dùng Knots cảm thấy họ đang bảo vệ Bitcoin, thực tế việc lọc giao dịch chỉ có hiệu quả hạn chế trong việc định hình mạng lưới, do động cơ lợi nhuận của miner và sự linh hoạt của những người muốn nhúng dữ liệu on-chain.
Sự bùng nổ của Knots node và “Pleb Filter”
Trong vài tuần gần đây, cuộc tranh luận giữa Core và Knots đã leo thang, tràn ngập trên X và Nostr. Hai phe tranh luận sôi nổi về OP_RETURN, lọc spam, thế nào là “spam”, và Bitcoin nên là một lớp thanh toán trung lập hay một mạng tiền tệ gọn nhẹ. Những cuộc đối thoại này đã trở thành đề tài nóng nhất trong cộng đồng, thậm chí lấn át cả tin giá và tin adoption, khi mọi người tranh luận về tương lai triết học và kỹ thuật của Bitcoin.
Trung tâm của tranh cãi là cách Knots lọc giao dịch như Ordinals, Runes và Stamps so với lập trường “mở” của Core, đặc biệt là trong bản v30 sắp ra mắt. Phe Knots cho rằng việc lọc giúp bảo vệ block space khan hiếm, trong khi phe Core tin rằng trung lập nghĩa là cho phép bất kỳ giao dịch hợp lệ nào trả phí. Cường độ bất đồng đã làm lộ rõ những chia rẽ tư tưởng vốn tiềm ẩn lâu nay, gợi nhớ lại “block size wars” năm 2017.
Các con số cho thấy Knots đã tăng trưởng chóng mặt giữa bối cảnh tranh cãi. Tính đến đầu tháng 9/2025, Knots chiếm 4,240 trong tổng số 23,842 node có thể truy cập, tức khoảng 17.78% mạng lưới – tăng mạnh so với chỉ 69 node hồi tháng 1/2024. Sự bùng nổ này cho thấy không chỉ là bất mãn với Core, mà còn là mong muốn của operator được thử nghiệm các lựa chọn thay thế. Một client từng ở “rìa” giờ đã trở thành lực lượng đáng kể trong hạ tầng Bitcoin, thay đổi cách cộng đồng nhìn nhận về ảnh hưởng trong hệ sinh thái.
Mô hình bảo mật dài hạn của Bitcoin dựa vào phí giao dịch dần thay thế phần thưởng block ngày càng giảm. Khi block reward cứ 4 năm lại giảm một nửa, doanh thu từ phí sẽ ngày càng quan trọng để duy trì mạng lưới đào và bảo vệ Bitcoin trước tấn công. Việc lọc bỏ các giao dịch hợp lệ, trả phí – cho dù chứa Ordinals, Runes, CoinJoin hay dữ liệu khác – có thể làm giảm tổng phí và suy yếu động lực cho miner. Với một số người, điều này là cần thiết để giữ Bitcoin “thuần tiền tệ”, nhưng trong mô hình kinh tế rộng hơn, nó lại tiềm ẩn nguy cơ làm suy yếu chính cơ chế đảm bảo bảo mật và sự trường tồn của Bitcoin.
Nghịch lý thay, sự trỗi dậy của Knots có thể lại là “phúc lành trá hình” cho Bitcoin. Trong nhiều năm, hầu hết node đều dựa vào Core, tạo nên một kiểu “độc canh” phần mềm. Giờ đây, sự phổ biến ngày càng tăng của Knots – dù bắt nguồn từ tranh cãi – lại làm tăng tính đa dạng client, giảm phụ thuộc vào một codebase duy nhất và một nhóm developer. Tính đa nguyên này giúp mạng lưới bền vững hơn, đảm bảo không một implementation nào kiểm soát hoàn toàn tương lai của Bitcoin. Dù tranh cãi lọc spam vẫn còn gây chia rẽ, sự phân bổ client kết quả từ đó có thể cuối cùng lại củng cố phân quyền – một trong những giá trị cốt lõi nhất của Bitcoin.